واکاوی رمز نهفته در سردر «مسجد علیقلی آقا»

مجموعه علی‌قلی آقا از مهم‌ترین مجموعه‌های دورة سلطان حسین است. برخلاف آثار مشابه این دوره، که در نقوش «سردر» از نقش‌مایه‌های مورد علاقه جامعه شیعی استفاده شده‌اند، در این «سردر» جز آیات قرآنی، اشاره مکتوب و یا نشانه‌هایی چون نام علی (ع) ملاحظه نمی‌شود، ولی در بطن نقوش عاری از آن علائم در «اسپرهای» سردر این نام پنهان نگاه داشته شده و ناظر تنها با جست‌وجو و کنجکاوی عمیق می‌تواند به آن دست یابد. علت این امر، به نظر می‌رسد پاره‌ای ملاحظات روان‌شناختی مبتنی بر ویژگی‌های تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این دوره باشد که به زبان رمز و تمثیل ارائه شده است. هدف این نوشتار، در این مرحلهبه‌دست آوردن «نمونه»3ای از زبان رمزی است که به «مؤلفه‌های معماری» تبدیل شده است. این پژوهش متکی بر تجربه‌ها، مطالعات میدانی نگارنده و نیز مطالعات تطبیقی است و روشن ساختن، نقوش استفاده شده در سردر، مبتنی بر نظام کاربرد نقوش، هندسه، و اعداد یا رمزهایی است که متفکران این دوره، در این اثر بر جای گذاشته‌اند و تناسبات معماری « سردر» را بر آن استوار کرده‌اند.